Niet betalen betekent uitsluiting in verzekeringsland

Ergo: de offerte van de Vereende voor opstal is drie keer zo duur als die van de service provider en heeft ook nog een eigen risico van 1000 euro. Het effect is dat als je schulden hebt je driemaal zoveel betaalt als iemand zonder schulden. Dit terwijl je het eigenlijk niet kunt betalen. Technisch zal het wel verklaarbaar zijn, maar het voelt toch vreemd aan. Uiteindelijk heb ik de verzekering bij de service provider afgesloten en zijn we weer verzekerd. Dat geeft een veilig gevoel. Maar het geeft te denken.

Oplossingsrichtingen voor een menselijk en solidair systeem

Het zoeken naar verzekeraars die mij wel zouden willen verzekeren kostte mij veel tijd en energie. Het leidde tot bewustwording van wat het met je doet om onbeschermd te zijn tegen brand, inbraak of aansprakelijkheid. Een bijzonder onprettig gevoel, wat leidt tot stress. Je wil per slot van rekening je gezin beschermen. Bovendien verwachten hypotheekverstrekkers dat je verzekerd bent. En ook schuldhulpverlening in Nederland eist dat cliënten een inboedelverzekering hebben. Maar is dat eigenlijk wel een reële eis? Wellicht onbedoeld lijken de verzekeraars een vergaand geautomatiseerd systeem van uitsluiting te hebben ontwikkeld. Vanuit hun standpunt wellicht begrijpelijk. Maar vanuit maatschappelijk- en klantperspectief kunnen we er de nodige kanttekeningen bij plaatsen. Klanten die hun rekening een keer niet kunnen betalen worden voor langere tijd uitgesloten van een reguliere verzekering. Voor de groeiende groep van mensen met schuldenproblemen betekent dit dat ze hun woning niet kunnen verzekeren. Deze groep is onbeschermd tegen brand, inbraak en andere vormen van schade. De verplichting van een inboedelverzekering als toegangseis voor schuldhulpverlening heeft dan ook geen zin. En het systeem van uitsluiting geldt waarschijnlijk ook voor meerdere andere verzekeringscategorieën.

Verzekeraars zouden er goed aan doen dit te onderkennen en de volgende punten te adresseren.

1. Informatie verstrekken en verwijzen – Het is van groot belang dat verzekeraars mensen helpen met de juiste informatie te verstrekken. Ook is het wellicht een goed idee om mensen uit te nodigen om zich te melden als ze hun rekening niet kunnen betalen vanwege schuldenproblemen.
2. Contact zoeken – Verzekeraars doen er goed aan om bij een dreigend royement contact te zoeken, zodat mensen hun verhaal kunnen doen. Dit is de moeite waard, zeker ook vanwege de consequenties die het heeft voor de verzekerden.
3. Betaalregeling aanbieden – Voor de groep mensen met betaalproblemen is het de moeite waard om een betaalregeling aan te bieden. Bij zorgverzekeraars en hypotheekverstrekkers is dat al gewoon.
4. Fraudeverleiding verminderen – Verzekeraars doen er verstandig aan om mensen niet te verleiden om te liegen. Dat gebeurt nu wel, en daardoor wordt fraude gestimuleerd. Het klinkt wellicht vreemd van mijn kant, maar bij een goede melding van de oorsprong van royement aan CIS, hoeft de vraag bij acceptatie niet meer te worden gesteld. En bij acceptatie kan de verzekeraar dan bellen om te horen wat de oorzaak was van royement.
5. Systeem van raadpleging en correctie realtime maken – Voor een zelfcorrigerend en klantgericht systeem, is het van belang dat de Stichting CIS het proces van raadpleging en correctie door consumenten gaat terugbrengen naar dagen in plaats van maanden. Dit maakt het systeem transparanter en minder gesloten.
6. Een terugvalverzekering ontwikkelen – Er is behoefte aan een verzekering die geschikt is als ‘last resort’. Een verzekering die de hoogst noodzakelijke schades dekt. Een verzekeringspakket dat voldoende dekt, maar dat ook betaalbaar is. Bij voorkeur is het een verzekering waarbij ook anoniem persoonlijk contact mogelijk is om laagdrempelig te zijn en schaamte te voorkomen.
7. Convenant met schuldhulpverlenende instanties – Voor de mensen die in schuldhulpverlening worden behandeld is nu een verplichting opgenomen voor een inboedelverzekering. Hier is een convenant nodig om ervoor te zorgen dat mensen beschermd zijn met goede verzekeringen tijdens het traject van schuldhulpverlening. De gemeenten kunnen hier ook een rol in spelen voor mensen met een bijstand. Ook hier kan de terugvalverzekering een rol spelen.

Tenslotte

Wellicht een beetje naïef experiment van mijn kant. Maar het heeft mij wel duidelijk gemaakt dat er de afgelopen jaren een systeem van uitsluiting is ontstaan. Dit lijkt de verzekeraar te beschermen, maar gaat tegelijkertijd ten koste van mensen die een foutje hebben gemaakt of financiële problemen hebben. Op lange termijn werkt het ook tegen de verzekeraars zelf, die een systeem stimuleren van tweedeling. De ‘haves’ en ‘have nots’ van de verzekeringen. Dit ondergraaft de fundamentele solidariteit waar verzekeringen op gestoeld zijn. Een onwenselijke ontwikkeling. Daar tegenover staat de menselijke factor die het mogelijk maakt om te luisteren en die uitzonderingen faciliteert. Samen met goede terugvalproducten, flexibele systemen en een convenant met schuldhulpverlening kan het helpen om het verzekeringslandschap in Nederland het menselijk gezicht weer terug te geven.

Naschrift: in een reactie heeft het Verbond van Verzekeraars laten weten blij te zijn met de aandacht voor dit onderwerp. Ze zien dat verzekeraars meer kunnen betekenen voor mensen in kwetsbare posities en willen daarmee aan de slag. Op dit moment laat het Verbond bijvoorbeeld een onderzoek uitvoeren naar manieren waarop verzekeraars mensen met premieachterstanden kunnen helpen om hiervoor actie te ondernemen, bijvoorbeeld om een betalingsregeling af te spreken. Dit artikel geeft een aantal interessante aanknopingspunten voor verder beleid.