Een vitalere Nederlander: utopie of realistisch toekomstbeeld?
Vitalere Nederlanders: het zou toch haalbaar moeten zijn? Maar: kleine leefstijl-aanpassingen volhouden en in je leven verankeren is lastig. Terwijl ik dit schrijf vraagt mijn collega of ik mee wil wandelen? Mijn antwoord op haar vraag; “Nee, ik ben net een blog aan het schrijven over vitaliteit”…
Het RIVM onderzocht hoe de volksgezondheid van Nederland zich de aankomende jaren gaat ontwikkelen (RIVM, VTV 2018). Daaruit wordt duidelijk dat ik niet de enige ben die het lastig vindt om aan mijn eigen leefstijl te werken.
Het toekomstbeeld ziet er niet bepaald rooskleurig uit
Het percentage mensen met een chronische aandoening of overgewicht zullen naar verwachting de komende jaren verder stijgen. In Nederland groeit het besef dat veel chronische ziekten samenhangen met leefstijl. Op allerlei plekken worden er dan ook maatregelen genomen. De overheid voert gezondheidsbevorderende campagnes en er worden allerlei geboden en verboden ingevoerd. Gemeenten werken intensief aan een gezonde leefomgeving. Ook bedrijven starten massaal met vitaliteitsprogramma’s, om hun medewerkers in een actieve stand te krijgen. Zorgverzekeraars zetten in op preventie van ziekten o.a. door middel van ‘apps’ voor hun verzekerden. En dat foodproducenten misleidende teksten plaatsen op etiketten wordt niet langer geaccepteerd. Maar uit de cijfers blijkt dus dat al deze goed bedoelde initiatieven voorlopig niet leiden tot de hoognodige verbetering.
Onsamenhangende, ineffectieve maatregelen en dominante perverse prikkels zitten resultaat in de weg
Voor de aanpak van een gezonde leefstijl moeten we niet alleen naar het gedrag van de individuele consument kijken, maar ook naar de omgeving die van invloed is op ons gedrag. In 2003 stelde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) al dat we in een ‘obesogene’ omgeving leven: een omgeving die ongezonde eet- en leefpatronen bevordert en daardoor bijdraagt aan het ontstaan van overgewicht. In de afgelopen decennia is een consumptiesamenleving ontstaan waarin alles lijkt te draaien om gemak en consumeren – en het liefst een combinatie van die twee. Zowel buiten als binnen de muren van je eigen veilige omgeving draait het allemaal om de kunst van verleiding. Er is een complete en florerende economie gestoeld op onze zwakke geest die zich makkelijk laat verleiden. Want tenslotte wordt 95% van ons handelen bepaald door impulsief en intuïtief handelen.
De oplossing voor het realiseren van gezondheidswinst ligt dus niet alleen bij het individu of bij enkele specifieke maatregelen van een beperkt aantal bedrijven. De omgeving en de belangen van vele partijen in deze omgeving spelen een dominante rol.
Overdenking van het gezondheidsvraagstuk
Als zoveel dominante facetten en (financiële) belangen een rol spelen in het realiseren van een gezondere maatschappij, hoe verleiden we bedrijven dan om gezondere producten aan te bieden? En de supermarkt om meer gezonde producten te verkopen? Hoe zorgen we ervoor dat het businessmodel voor ‘gezondheid’ aantrekkelijker wordt dan voor ‘ongezondheid’? Hoe stimuleren we gedragsverandering als we tegenwoordig alles binnen handbereik hebben? En als we zo gebrand zijn op snelheid en efficiency?
De sleutel tot succes is….
Op basis van de ervaringen in onze projecten weten we welke belangrijke factoren randvoorwaardelijk zijn om resultaat te bereiken. De kern van het succes wordt bepaald door de manier waarop alle belanghebbende partijen samenwerken en daarin worden begeleid en aangespoord.
- Een voortdurend nauw samenspel
Om te werken aan een oplossing voor een maatschappelijk vraagstuk zijn altijd meerdere partijen nodig. Dat vereist een harmonieus samenspel tussen diverse publieke en private organisaties. Purpose heeft veel ervaring met het vormgeven van dit soort ‘ecosystemen’. Wij weten als geen ander dat dit soort veranderingen complexe processen zijn. Het kost veel tijd en energie om veranderingen vorm te geven. Onderweg kom je allerlei obstakels tegen die het ritme van het samenspel verstoren. Het is niet de core business van de betrokken publieke en private partijen om dit soort omslachtige veranderingstrajecten te organiseren. Het is echter cruciaal dat er een partij is die zorgdraagt voor het ritme, druk op de ketel houdt en het hele ecosysteem betrokken houdt. Door het tempo er in te houden en alle stappen strak voor te bereiden lekt er gedurende het proces geen energie weg.
- Continue afstemming en begrip
Afstemming is ‘key’: vanaf het formuleren van een gemeenschappelijk vertrekpunt tot aan het realiseren van het gestelde doel en alles wat er tussen ligt. Aangezien je met een groep heterogene bedrijven samenwerkt, is begrip voor de diverse belangen van de verschillende partijen een belangrijke voorwaarde. Besluitvorming verschilt namelijk per bedrijf, net als de strategische agenda, de cultuur en andere zaken. Dit vraagt om regelmatig overleg en communicatie, maar ook goed voorbereide werksessies zoals energiegevende ‘hackatons’ hebben vaak veel effect.
- Inzicht in de doelgroep
Een verandering is pas effectief als de doelgroep ook echt baat heeft bij de ingezette verandering. Om te kunnen bepalen wat de doelgroep nodig heeft om geholpen te worden is inzicht in de doelgroep essentieel. Dit inzicht is het beginpunt van een verandering. Dit soort projecten begint eigenlijk altijd met het vergaren van inzichten over de specifieke doelgroep. Hiervoor gebruiken we verschillende eigentijdse methoden en technieken in, vaak met de klantreis als uitgangspunt.
- Begin klein
Oh ja, de verandering moet klein zijn en niet direct groots en meeslepend. Het moet tastbaar zijn zodat iedere betrokkene weet waarvoor inzet gewenst is.
Last but not least – de kosten van zo’n transitietraject lopen voor de baten uit. Betrokken partijen moeten ook willen investeren in tijd en geld. Dat zullen ze alleen doen als de stip aan de horizon, ook financieel, voldoende aantrekkelijk is. Toewerken naar een ‘business case’ met zowel maatschappelijk als financieel rendement in het vooruitzicht.
Lees meer over onze praktijkcases
De beste illustratie van deze aanpak in ecosystemen vormen een aantal voorbeelden van recente projecten. Hier lees je er meer over.
